नवा इतिहास पुन्हा घडवू...(लेख क्र . २७)
यावर्षीच्या अंतिम यादीत इतिहास विषय घेऊन पहिल्या शंभरात दोन विद्यार्थी आले आहेत. महाराष्ट्राचे व या विषयाचे विशेष नाते आहे. आपल्याकडे बहुसंख्य विद्यार्थी इतिहास विषय घेऊन यशस्वी झाले आहेत. याही वर्षी श्रीकांत येईलवाड, श्रीकांत सुसे यांचा इतिहास वैकल्पिक विषय होता. मराठी मुलांचा हा आवडता विषय असल्याचे कारण असे आहे की, आपल्याकडील विद्यार्थ्यांना या विषयाची आधीपासूनच गोडी असते व थोडे फार वाचन असते. इतिहास विषयाचे अभ्याससाहित्य पूर्णपणे मराठीतूनही उपलब्ध आहे, हा ही एक महत्त्वाचा मुद्दा आहे. शिवाय कोणत्याही पदवीधराला हा विषय घेता येतो. आता काही जास्तीची कारणे जमा झाली आहे. सामान्य अध्ययनात आता प्राचीन, मध्ययुगीन, आधुनिक व जगाचा इतिहासाचा समावेश आहे. हे सर्व वैकल्पिक इतिहास विषयाचे समान विभागणीचे (१२५गुण प्रत्येकी) घटक आहेत. त्याशिवाय आता पूर्व व मुख्य परीक्षेत भारतीय संस्कृती या घटकाचे महत्त्व वाढते आहे. इतिहास वैकल्पिक विषय असल्यावर संस्कृतीचे प्रश्न कठीण वाटत नाहीत.
अभ्यासाची गुरूकिल्लीशाळेमध्ये अनेकांनी सनावळ्या, राजांची नावे यामुळे इतिहास विषयाचा धसका घेतला असतो. पण तो इतिहास वेगळा व यूपीएससीमधील इतिहास वेगळा. यूपीएससीतील इतिहास हा विश्लेषणात्मक आहे. एखादा काळ व त्याचे रहस्य जाणून घेणे म्हणजे इतिहास. तेही फक्त राजकीय अंगाने नव्हे तर सामाजिक आर्थिक, सांस्कृतिक अशा सर्वच बाजूने. इतिहासाच्या अभ्यासक्रमात सैद्धांतिक भाग नाही. दोन्ही पेपर उपयोजित स्वरूपाचे आहेत. पेपर एक मध्ये प्राचीन व मध्ययुगीन इतिहास आहे तर पेपर दोनमध्ये आधुनिक व जगाचा इतिहास आहे. अशाप्रकारे अश्मयुग ते आतापर्यंत अशी टाइममशीनमध्ये फिरावे तशी सहल आहे. एकून ५०हून जास्त टॉपिक आहेत. त्यामुळे विषयाचा विस्तार बघूनच अनेकांचे डोळे दिपतात. पण अभ्यासक्रमाचे काळजीपूर्वक वाचन केले व पद्धतशीर अभ्यास केला तर विषय आवाक्यात येतो. अभ्यासक्रमावर पकड ही यशाची गुरूकिल्ली आहे.
दुसरीकडे निव्वळ अनेक जण घेतात म्हणून इतिहास घेतला व त्यात आवडच निर्माण झाली नाही तर विषय नीरस, बेचव वाटू शकतो. दुसऱ्या टोकाला अशीही उदाहरणे आहे की अतिच आवड तयार होऊन काहीजण ऐतिहासिक कादंबऱ्या वाचायला लागतात. ते अनावश्यक आहे. त्यामुळे आपल्याला नक्की काय व किती अभ्यासायचे आहे, याबाबत स्पष्टता असली पाहिजे. नाहीतर इतिहासात चकवा लागून आपणच इतिहासजमा होऊ शकतो.
कायदायंदाच्या अंतिम यादीत पहिल्या शंभरापैकी पाच यशस्वी उमेदवारांचा वैकल्पिक विषय कायदा (विधी) हा होता. हा विषय भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याचे आदर्श व त्यावर आधारलेली भारतीय राज्यघटना यांचे मूर्तरूप आहे. हा विषय सर्वच घेऊ शकतात हे खरे असले तरी 'विधी' शाखेच्या पदवीधरांसाठी हा होमपीच आहे. या विषयाचा फायदा सामान्य अध्ययनातही होतो. राज्यघटना हा विषय पूर्व व मुख्य परीक्षेत आहे. हा विषय संकल्पनात्मक असल्यामुळे संकल्पना समजून घेण्यावर भर द्यायला हवा. कायद्यात एक शब्द इकडचा तिकडे केल्यास अर्थ बदलतो. त्यामुळे अभ्यासात काटेकोरपणा हवा. अघळपघळपणे लिहिणे चालत नाही. मोजक्या शब्दात अचूक मांडणी करावी लागते.
चालू घडामोडींशी अभ्यासाचा दुवा जोडावा लागतो. सुप्रीम कोर्टाचे महत्त्वाचे निकाल, आंतरराष्ट्रीय कायद्यातील बदल यांचाही सम्यक आढावा घ्यावा लागतो. अशा प्रकारे कायदा हा वैकल्पिक विषय सातत्याने चांगले गुण देणारा विषय आहे. ज्यांना 'कायद्याच्या भाषेची' आवड आहे, त्यांनी नक्कीच घ्यायचा विचार करावा.
इंजिनीअरिंगचे विषयया वर्षीच्या अंतिम निकालात इलेक्ट्रिकल इंजिनीअरिंग या विषयाचे चार उमेदवार यशस्वी झाले आहेत. या आधीच्या वर्षांमध्ये वरच्या रँकमध्ये इंजिनीअरिंगचे पदवीधर मोठ्या संख्येने असले तरी त्यांचे विषय मानव्य विद्याशाखांमधील असत. पण निदान यावर्षी तरी वेगळा ट्रेंड दिसतो. आयआयटीची मुले मोठ्या प्रमाणात यूपीएससी परीक्षा देऊ लागल्यामुळे असेल पण इंजिनीअरिंग विषयांना सोन्याचे दिवस आले आहेत. हे विषय अर्थात त्या विषयांचे पदवीधरच घेतात. पण या विषयांचे वैशिष्ट्य म्हणजे यूपीएससी अभ्यासक्रम विद्यापीठीय अभ्यासक्रमापेक्षा व्यापक असतो. अभ्यासगट सहसा मिळत नाही. आवड असतेच असे नाही. मुले म्हणतात की आम्ही इंजिनीअरिंगच कसेबसे केले तर कुठे परत ते घेऊ? शिवाय सर्व इंजिनीअरिंगचे विषय उपलब्ध नाहीत उदा. इन्ट्रुमेंटल, इंडस्ट्रियल अभियांत्रिकी विषय यूपीएससीच्या मुख्य परीक्षेत नाहीत. पण ज्यांना खरोखर हे विषय आवडतात, त्यांनी घ्यायला हरकत नाही.
(लेखक मुंबईच्या राज्य प्रशासकीय व्यवसाय मार्गदर्शन संस्थेमध्ये प्राध्यापक आहेत.)
सौजन्य …………. महाराष्ट्र टाईम्स Maharashtra Times
No comments:
Post a Comment